UEFI – co to jest? Czym różni się od BIOSu?

Co to jest UEFI? Czym różni się od BIOSu? W tym artykule wytłumaczmy wszystko co musisz wiedzieć.

Co to jest BIOS?

Zacznijmy od absolutnych podstaw informatyki, czyli od tego czym jest BIOS, czyli Basic Input/Output System. W lekkim skrócie, to fundamentalny element każdego komputera, będący niewielkim programem wbudowany w płytę główną, który odpowiada za inicjalizację sprzętu i uruchamianie systemu operacyjnego podczas startu komputera. Choć BIOS jest często niewidoczny dla przeciętnego użytkownika, to pełni kluczową rolę w zapewnieniu poprawnego działania całego systemu.

Podstawowym zadaniem BIOS-u jest wykonanie testów sprzętu podczas uruchamiania komputera, znanych jako Power-On Self Test (POST). Testy te sprawdzają, czy wszystkie podstawowe komponenty komputera, takie jak procesor, pamięć RAM, klawiatura czy mysz, działają poprawnie. Jeśli w trakcie POST-u zostaną wykryte jakiekolwiek problemy, BIOS może wygenerować błąd lub sygnały dźwiękowe informujące użytkownika o występujących błędach.

Kolejną ważną funkcją BIOS-u jest konfiguracja podstawowych ustawień systemowych, takich jak kolejność bootowania urządzeń czy konfiguracja czasu i daty systemowej. Użytkownicy mogą uzyskać dostęp do BIOS-u podczas startu komputera, zazwyczaj poprzez naciśnięcie odpowiedniego klawisza (często jest to Delete, F2, F10 lub F12), co pozwala na dostosowanie różnych parametrów systemowych zgodnie z indywidualnymi preferencjami.

Wiemy już zatem czym jest BIOS oraz wiemy o tym, że to absolutnie niezbędny element naszego komputera. Ale gdzie w tym wszystkim UEFI?

Co to jest UEFI?

Unified Extensible Firmware Interface (UEFI) to nowoczesny standard firmware’u używany do inicjalizacji sprzętu i uruchamiania systemu operacyjnego na komputerach. Zastępuje on tradycyjny BIOS i uchodzi za jego nowocześniejszą wersję i następcę.

UEFI został opracowany w celu zwiększenia elastyczności, bezpieczeństwa i wydajności systemów komputerowych, wprowadzając szereg innowacji w porównaniu do starszych rozwiązań BIOS. Jakby nie patrzeć, BIOS ma już ponad 50 lat. To sprawdzona technologia, ale nic nie może trwać wiecznie – wszędzie potrzebne są zmiany.

Wprowadzenie UEFI jako standardowego interfejsu firmware’u stanowi istotny krok w rozwoju technologii komputerowych, przynosząc szereg korzyści w zakresie wydajności, elastyczności i bezpieczeństwa systemów komputerowych.

Zobacz: Bottleneck – co to jest i jak go unikać?

UEFI czy BIOS? Wady i zalety

Główną zaletą UEFI w porównaniu do BIOS jest jego zdolność do obsługi dysków twardych o pojemności większej niż 2 TB oraz możliwość uruchamiania systemu z partycji GPT (GUID Partition Table), co umożliwia efektywne wykorzystanie nowoczesnych dysków twardych o dużej pojemności. Ponadto, UEFI oferuje wsparcie dla interfejsów sieciowych, co umożliwia zdalne zarządzanie urządzeniami i diagnostykę sprzętu nawet przed pełnym załadowaniem systemu operacyjnego. To twarde fakty, z którymi nie da się nawet dyskutować. UEFI jest w tej kwestii lepsze.

Kolejną istotną cechą UEFI jest jego zwiększona szybkość uruchamiania w porównaniu do tradycyjnego BIOS-u. Dzięki zoptymalizowanemu kodowi oraz możliwości wykorzystania interfejsów graficznych, UEFI pozwala na błyskawiczne uruchamianie systemu operacyjnego i skracanie czasu ładowania komputera, co przekłada się na szybszą dostępność do zasobów komputera i poprawę ogólnej wydajności.

Dodatkowo, UEFI wprowadza zaawansowane funkcje zabezpieczeń, takie jak Secure Boot, który zapobiega uruchamianiu nieautoryzowanego oprogramowania podczas startu komputera, co ogranicza ryzyko infekcji przez złośliwe oprogramowanie na poziomie firmware’u. Ponadto, UEFI może obsługiwać zaawansowane technologie szyfrowania, co dodatkowo zwiększa poziom bezpieczeństwa danych przechowywanych na komputerze.

Pamiętajmy też, że BIOS został projektowany jako interfejs tekstowy, a UEFI jako graficzny. Sprawia to, że zwyczajnie prościej się po nim poruszać. W końcu jesteśmy już przyzwyczajeni do grafiki a nie terminali tekstowych.

Sprawdź: Tania karta graficzna – jaki model warto wybrać?

Czy można zamienić BIOS na UEFI?

W niektórych przypadkach można zmienić BIOS na UEFI, ale jest to proces dość skomplikowany i wymaga starannego planowania oraz ostrożności. Najlepiej też, jeśli podejmiemy się go mając chociaż szczątkową wiedzę informatyczną. Przede wszystkim, zobaczcie sami oficjalną instrukcję od Microsoftu i oceńcie, czy ją rozumiecie. Znajdziecie ją pod tym linkiem. Istnieje też kilka czynników, które należy wziąć pod uwagę przed podjęciem decyzji o przeprowadzeniu takiej zmiany.

Po pierwsze, należy sprawdzić, czy płyta główna obsługuje standard UEFI. Nie wszystkie starsze płyty główne są kompatybilne z UEFI, więc konieczne może być sprawdzenie dokumentacji lub stron internetowych producenta, aby upewnić się, czy taka aktualizacja jest możliwa. To niezbędny krok numer jeden. No dobrze, jest jeszcze krok numer 0.5. Kliknijcie Windows + R, wpiszcie msinfo32 i kliknijcie OK. Następnie, upewnijcie się czy aby na pewno nie macie już UEFI.

Po drugie, konieczne może być wykonanie aktualizacji BIOSu do wersji obsługującej UEFI. W niektórych przypadkach producenci płyt głównych udostępniają aktualizacje, które dodają wsparcie dla UEFI. Jest to jednak proces ryzykowny, który może spowodować nieprawidłowe działanie lub uszkodzenie płyty głównej, jeśli nie zostanie wykonany prawidłowo.

Po trzecie, należy pamiętać, że zmiana z BIOS na UEFI wiąże się z utratą danych. Konwersja z BIOS do UEFI wymaga zazwyczaj sformatowania dysku twardego i ponownej instalacji systemu operacyjnego oraz wszystkich aplikacji i danych. Dlatego konieczne jest wykonanie kopii zapasowych ważnych danych przed przystąpieniem do procesu konwersji. Przy okazji, jest to też proces nieodwracalny.

 Zobacz też:
Wirtualna pamięć RAM w telefonie – co to jest i jak działa?
XMP – co to jest? Jak je uruchomić?