Żeliwna patelnia – jak o nią dbać? Jak na niej gotować?

Żeliwna patelnia to narzędzie, które odmieni wasze gotowanie. Trzeba jednak umieć prawidłowo go używać!

Czy warto kupić żeliwną patelnię?

Dlaczego żeliwna patelnia? Przede wszystkim, żeliwo charakteryzuje się doskonałą zdolnością do równomiernego rozprowadzania ciepła. Dzięki temu, potrawy są smażone w sposób jednolity, co zapobiega ich przypalaniu i gwarantuje idealną konsystencję oraz smak. Od lat to właśnie żeliwo było głównym surowcem wykorzystywanym przy garnkach, kotłach, patelniach i innych naczyniach. Musiał być ku temu jakiś powód, prawda? No dobra, inny niż brak aluminium i teflonu.

No a propo teflonu, ile razy wyrzuciliście patelnię, bo powłoka już do niczego się nie nadawała? Kolejnym atutem żeliwnej patelni jest jej trwałość. Przy odpowiedniej pielęgnacji, może służyć przez dekady, a nawet być przekazywana z pokolenia na pokolenie, poważnie. To teoretycznie produkt, który nie ma żadnej daty ważność, wystarczy o nią dbać.

Żeliwna patelnia to także wszechstronne narzędzie w kuchni. Można jej używać na różnych typach kuchenek – gazowych, elektrycznych, indukcyjnych, a także w piekarniku. Jest idealna do smażenia, duszenia, pieczenia, a nawet grillowania. Możliwość zdjęcia patelni z gazu i włożenia jej do rozgrzanego pieca otwiera przed nami zupełnie nowe sposoby na gotowanie.

W skrócie – jest ciekawie, trwale i dokładnie.

Zobacz: Kuchenka nastawna – jak wybrać odpowiednią?

Jak dbać o żeliwną patelnię?

Aby żeliwna patelnia posłużyła nam całe długie lata, należy o nią poprawnie zadbać. Jest to trochę trudniejsze niż w przypadku zwykłych naczyń, ale w gruncie rzeczy całkiem proste i nie ma co robić wokół tego przesadnej mitologii. W końcu to tylko kawałek żelastwa a nie zegar atomowy.

Przede wszystkim konserwacja

Konserwacja patelni żeliwnej przed jej pierwszym użyciem jest kluczowym krokiem. Proces ten, znany jako sezonowanie, polega na wytworzeniu na powierzchni patelni warstwy polimerów tłuszczowych, które chronią żeliwo przed rdzą i tworzą naturalną, nieprzywierającą powłokę. To taki naturalny (czyli nieco zdrowszy i trwalszy) teflon. Wygodne, prawda? Co ciekawe, sezonowanie jest banalnie proste.

Aby zakonserwować patelnię żeliwną, należy najpierw dokładnie ją umyć ciepłą wodą i mydłem, aby usunąć wszelkie pozostałości fabryczne oraz oleje ochronne. To niezbędny krok, którego nie wolno pomijać. Po dokładnym osuszeniu patelni ręcznikiem papierowym, za pomocą ściereczki lub papierowego ręcznika, należy nałożyć cienką warstwę oleju roślinnego. Może być słonecznikowy czy rzepakowy. Nie trzeba wcale kupować specjalnych olejów do sezonowania.

Kolejnym krokiem jest umieszczenie patelni w nagrzanym do około 180 stopni piekarniku, do góry dnem, na około godzinę. Umieszczenie patelni do góry dnem zapobiega gromadzeniu się nadmiaru oleju i powstawaniu nieestetycznych zacieków, ale nie jest jakieś niezbędne – jeśli boicie się o pobrudzenie piekarnika, to możecie postawić ją bardziej standardowo.

Sprawdź: Jak wybrać odpowiednie garnki na indukcję?

A potem poprawne mycie

Patelnię żeliwną trzeba też myć w specjalny sposób. Ale spokojnie, jest on naprawdę bardzo prosty – po zakończeniu gotowania, patelnię należy najpierw pozostawić do ostygnięcia, aby uniknąć nagłych zmian temperatury, które mogą spowodować jej pęknięcie. Następnie, resztki jedzenia warto usunąć za pomocą szpatułki lub szczotki z miękkim włosiem, aby nie uszkodzić powierzchni patelni.

Kiedy patelnia jest wolna od większych resztek, można ją umyć ciepłą wodą. W przypadku trudniejszych do usunięcia zabrudzeń, można użyć miękkiej szczotki lub gąbki. I uwaga… to tyle. Poważnie. Haczykiem jest właśnie nieużywanie detergentów. Mogą one usunąć warstwę powstałą w wyniku sezonowania, czyli naturalną powłokę nieprzywierającą.

Macie zabrudzenie, którego nie da się domyć wodą? Spokojnie, na pewno się da. Zamiast detergentu możemy wykorzystać sól, która zadziała jak naturalny peeling, który nie zniszczy warstwy. Warto też podgrzać oporne resztki tak, aby zaczęły się odklejać od temperatury.

Koniecznie musicie użyć mydła i detergentu? Przed ponownym użyciem patelnię należy wtedy znów zakonserwować.

A i jeszcze jedno, niby oczywiste ale warto wspomnieć – mycie w zmywarce jest wykluczone.

Jak gotować na patelni żeliwnej?

Czy patelnia żeliwna jest trudna obsłudze? Nie! Wystarczy znać kilka faktów. Przede wszystkim, przed rozpoczęciem gotowania, warto rozgrzać patelnię na średnim ogniu przez kilka minut. Żeliwo równomiernie rozprowadza ciepło, ale potrzebuje więcej czasu na nagrzanie w porównaniu do innych materiałów. Łatwo będzie się tego nauczyć.

Do gotowania na patelni żeliwnej najlepiej używać tłuszczów o wysokiej temperaturze dymienia, takich jak olej rzepakowy, olej kokosowy lub smalec. Ze względu na wysoką temperaturę lepiej unikać oliwy z oliwek, która po prostu może się spalić i generować niezdrowe dla nas substancje. Należy unikać też gotowania kwaśnych potraw, takich jak pomidory, cytrusy czy potrawy z dużą ilością octu, szczególnie na nowo sezonowanej patelni. Kwas może reagować z żeliwem i uszkadzać warstwę nieprzywierającą. A tego przecież nie chcemy, prawda? Groźne dla tej warstwy może być także przyrządzanie potraw zawierających alkohol i duże ilości cukru.

Poza tym, patelni żeliwnej używamy dokładnie tak samo i nie musimy się przesadnie przejmować. Pamiętajcie jednak, żeby zawsze myć ją od razu po zakończeniu gotowania – nie może to zaczekać na później.

Zobacz też:
Patelnia elektryczna – jak wybrać odpowiednią?
Najzdrowsza patelnia na indukcję – Ranking 2024 [TOP 10]